Skip to content Skip to main navigation Skip to footer

Principes voor de Digitale Samenleving

In 2019 stelden Nederlandse gemeenten de eerste ‘Principes voor de Digitale Samenleving’ vast. Inmiddels is de wereld en onze relatie met technologie aanzienlijk veranderd. Daarom hebben alle gemeenten tijdens de Algemene Leden Vergadering van de VNG in december 2022 unaniem ingestemd met een vernieuwde set richtlijnen: de Principes Digitale Samenleving 2022.

Verantwoord technologiegebruik

Gemeenten staan aan de voorlinie van technologische innovatie in de publieke ruimte en leren door middel van experimenten hoe ze technologie het beste kunnen toepassen en binnen welke maatschappelijke, ethische en juridische kaders ze dat kunnen doen. Eén gemeente ontving in 2021 een boete van de Autoriteit Persoonsgegevens voor het gebruik van wifi-tracking in de binnenstad. Deze gebeurtenis heeft veel gemeenten bewust gemaakt van de complexe vraagstukken rondom het gebruik van technologie in de openbare ruimte.

Houvast

De vernieuwde ‘Principes Digitale Samenleving 2022’ fungeren als een gedeeld raamwerk voor gemeenten bij het benaderen van digitale vraagstukken, zoals het verzamelen van data voor beleid of het gebruik van biometrische surveillancetechnieken. Deze principes zetten democratische besluitvorming, maatschappelijke waarde en transparantie voorop, en bieden gemeenten tegelijkertijd de nodige richting, kaders en grenzen.

Geen biometrie

Eén van de technologieën die bijzondere aandacht heeft gekregen in de principes, is biometrie, met name gezichtsherkenning. Nederlandse gemeenten vinden dat de risico’s van dergelijke technologie nu nog te groot zijn in verhouding tot het nut. Daarom hebben ze besloten deze technologie voorlopig uit te sluiten, totdat er voldoende ‘checks and balances’ zijn geïmplementeerd.

Gemeenten verantwoordelijk

Wat betreft de implementatie van de principes, ligt de verantwoordelijkheid bij de individuele gemeenten. De principes dienen als een beleidsonderbouwing, die het voor gemeenten gemakkelijker maakt om bijvoorbeeld sensorenregistratie, versterking van informatieveiligheid en ethische discussies over innovatieve projecten aan te pakken. Gemeenten hebben de vrijheid om in hun eigen tempo te werken en waar mogelijk samen te werken in communities en coalities.

Waar gaan de principes over?

Samengevat:

  • Democratische besluitvorming: technologiegebruik in de openbare ruimte vereist besluiten door gekozen vertegenwoordigers en burgerparticipatie
  • Maatschappelijke waarde: technologie moet maatschappelijke problemen oplossen, in lijn met digitale grondrechten, publieke waarden en ethische normen
  • Registratie: algoritmen en sensoren in openbare ruimten worden opgenomen in een openbaar register
  • Communicatie: gemeenten zorgen voor actieve informatievoorziening over technologie in openbare ruimtes
  • Datagebruik: naleving door gemeenten van wetten en regels rondom gegevensbeheer en inwoners hebben regie over hun gegevens. Gemeenten zorgen voor de informatieveiligheid van de technologie die ze gebruiken
  • Organisatie en evaluatie: doelen, kansen en risico’s van technologie worden vooraf en periodiek geëvalueerd
  • Transparantie: gemeenten streven naar transparantie en actieve informatievoorziening over het gebruik van technologie en dataverzameling in de openbare ruimte.Lees de volledige set principes hier

Lees de volledige tekst van de principes hier.

‘Vanwege de snelle digitalisering is actualisatie van de principes essentieel, en we betrekken gemeenten, inwoners, kennisinstellingen, marktpartijen en belangenorganisaties daarbij’ – Andries Kok, VNG, directeur Lokaal Bestuur en Informatiesamenleving

Heb je vragen of wil je in gesprek over de principes? Neem contact op met het team Digitale Ethiek van de VNG, via [email protected]

Samenwerking

De principes zijn tot stand gekomen in samenwerking met de Impact Coalitie Safety & Security. Diverse partijen, waaronder de WRR, universiteiten, hogescholen, gemeenten, provincies, bedrijven en belangengroepen hebben input geleverd tijdens de consultatiefase.

De volgende organisaties hebben bijgedragen aan het tot stand komen van de digitale principes:

  • AI-MAPS
  • AMS Institute
  • Argaleo
  • Axionomic
  • Citydeal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’
  • Erasmus Universiteit, Rotterdam
  • Event Safety Institute
  • Gemeente Amsterdam
  • Gemeente Den Haag
  • Gemeente Dordrecht
  • Gemeente Eindhoven
  • Gemeente Enschede
  • Gemeente Groningen
  • Gemeente Rotterdam
  • Gemeente Sittard-Geleen
  • Gemeente Utrecht
  • Gemeente Zwolle
  • HSD
  • Johan Cruijff Arena
  • Nationale Politie
  • Privacy First
  • Provincie Noord-Brabant
  • Provincie Noord-Holland
  • Provincie Zuid-Holland
  • Project Crowd Safety Manager
  • Technische Universiteit Delft
  • TNO
  • Universiteit Leiden
  • Universiteit Tilburg
  • Universiteit Twente
  • WE-LABS
  • WRR