Wat is dronedetectie en hoe werkt het technisch?

Om de openbare veiligheid te waarborgen is het van belang dat je ook weet wat er in de lucht vliegt. Verschillende gemeenten zijn daarom bezig met het detecteren van drones, ofwel dronedetectie. Er bestaan verschillende systemen om ongewenste drone-activiteiten te identificeren en om de openbare veiligheid te waarborgen. Benieuwd naar de systemen die er zijn? Wil je misschien ook drones detecteren? In dit artikel leggen we uit wat dronedetectie is, de verschillende systemen die beschikbaar zijn, en waarom radiofrequentie (RF)-detectie in veel gevallen de beste optie is.

Verschillende systemen voor dronedetectie

Dronedetectiesystemen maken gebruik van verschillende technologieën om drones op te sporen. De keuze voor een bepaald systeem hangt af van de aard van de dreiging, het gewenste detectiebereik en de kosten. De belangrijkste technologieën zijn radar, radiofrequentie (RF)-detectie, akoestische detectie en visuele detectie. Elke technologie heeft zijn eigen voor- en nadelen, en gemeenten kunnen verschillende systemen combineren om optimaal te kunnen reageren op drone-incidenten. Daarnaast kunnen deze systemen zowel vast als mobiel worden ingezet, waardoor ze niet beperkt zijn tot een specifieke locatie.

1. Radiofrequentie (RF)-detectie
RF-detectie is op dit moment een van de meest populaire en kosteneffectieve methoden voor dronedetectie, vooral voor gemeenten die eenvoudig en laagdrempelig inzicht willen krijgen in drone-activiteiten. Drones gebruiken vaak radiofrequenties om met hun operator te communiceren, en RF-detectie maakt het mogelijk om deze signalen op te vangen en te analyseren. Door het radiosignaal uit te lezen, kan het systeem bepalen om welke soort drone het gaat en waar deze zich bevindt. RF werkt vergelijkbaar met wifi: in een groot huis, op zolder, is het bereik minder. RF onderschept dat signaal. Dit maakt RF-detectie een uitstekende keuze voor het verzamelen van gegevens en het verkrijgen van inzicht in dronebewegingen, zonder de hoge kosten van andere technologieën. Met RF kun je met vrij zicht 1 tot 5 km rondkijken. Gebouwen verstoren het bereik wel.

2.Radar
Radar is een technologie die een elektromagnetisch signaal uitzendt en het teruggekaatste signaal van objecten in de lucht detecteert. Dit systeem is vooral effectief voor het opsporen van drones over grotere afstanden en kan worden ingezet om drones te detecteren die zich op grotere hoogtes bevinden, die moeilijker zichtbaar zijn of die niet door RF worden aangestuurd, maar bijvoorbeeld voorgeprogrammeerd vliegen. Radar biedt geen gedetailleerde informatie over de specifieke drone, maar geeft eenvoudigweg aan dat er een drone in het luchtruim is. Dit maakt radar ideaal voor grootschalige toepassingen, zoals het bewaken van grote evenementen of het monitoren van drukke stadscentra. Met één radar kun je tot 10 kilometer verderop scherp zien. Een radar kan echter niet door gebouwen heen kijken. Je weet niet wat er achter een muur gebeurt. Je krijgt daarmee dus veel ‘schaduw’. Radar wordt onder meer door Defensie ingezet.

3.Akoestische detectie
Akoestische detectie maakt gebruik van geluidssensoren die de geluiden van een drone kunnen opvangen. Deze technologie is vooral nuttig voor het beschermen van specifieke locaties, met bijvoorbeeld partijen die interessant zijn om te hacken. Akoestische systemen kunnen ook goed werken voor de detectie van drones die geen radiosignaal gebruiken of deze omzeilen door ‘net te doen alsof ze geen drone zijn’. Dit maakt het mogelijk om drones te identificeren die anders moeilijk op te sporen zouden zijn met traditionele RF-systemen. Zodra de drone in de buurt van het gebouw vliegt of aanstalten maakt om te gaan landen, kan iemand komen kijken wat er gebeurt.

4.Visuele detectie
Visuele detectie is de meest eenvoudige vorm van dronedetectie, waarbij camera’s worden gebruikt om drones in beeld te brengen. Deze technologie is afhankelijk van de zichtbaarheid van de drone en werkt goed bij daglicht of in situaties waar drones zich in open ruimtes bevinden. Visuele systemen kunnen, wanneer ze worden gecombineerd met geavanceerde software, ook helpen bij het classificeren van verschillende soorten drones op basis van hun uiterlijk.

Waarom RF-detectie een goede keuze is voor een gemeente

Hoewel er verschillende technologieën beschikbaar zijn, blijkt RF-detectie in veel gevallen de meest geschikte en kosteneffectieve oplossing voor gemeenten die willen weten wat er boven hun grondgebied vliegt. RF-systemen verzamelen gedetailleerde gegevens over de locatie en het type drone, zonder de hoge kosten en complexiteit van radar of visuele detectie. Daarnaast zijn deze systemen ook nog eenvoudig te implementeren.

• Kosteneffectief: RF-systemen zijn relatief goedkoop in vergelijking met radar- en visuele detectiesystemen, waardoor ze een aantrekkelijke optie zijn voor gemeenten met beperkte middelen. De kostenverhouding is ongeveer 1 staat tot 3. Voor de kosten van 1 radar krijg je op dit moment 3 RF sensoren.
• Gedetailleerde dataverzameling: RF-detectie biedt gedetailleerde informatie over de drones die zich in het luchtruim bevinden, zoals het type drone en de locatie van de operator.
• Geschikt voor diverse toepassingen: RF-detectie kan worden ingezet in stedelijke omgevingen, rondom evenementen of nabij gevoelige infrastructuur, en biedt tegelijkertijd de mogelijkheid om autonome drones te detecteren die geen radiosignalen uitzenden.

Praktijkvoorbeelden

Zowel in Enschede (in 2018 en 2023) als in Amsterdam (in 2023) is geëxperimenteerd met de inzet van één RF sensor, AeroScope van DJI. Deze sensor bleek waardevol bij het monitoren van crowd management, het spotten van drones tijdens evenementen, zoals de marathon, het voorkomen van botsingen tussen drones en traumahelikopters en het registreren van dronevluchten. Vooral in Amsterdam leverde dit verrassende inzichten op: na een jaar monitoren, werden er ruim 40.000 detecties geregistreerd, waaronder drones die op gevaarlijke hoge hoogtes vlogen. Naast de zorgen over vlieghoogtes, maken gemeenten zich ook druk over privacy, geluids- en visuele overlast veroorzaakt door drones.

Hoewel de informatie van de sensor in Enschede niet heeft geleid tot een sluitende businesscase, werd deze wel als nuttig gezien voor overheidsdoeleinden. De gemeente Amsterdam heeft de aeroscopen inmiddels overgedragen aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat. Ze worden nog steeds gebruikt, maar het ministerie voert de regie op het systeem en deelt de data met belanghebbenden zoals de gemeente of politie. Ook Enschede is in gesprek met het ministerie om de verantwoordelijkheid van dronedetectie over te dragen.

SHIELD (samenwerking tussen gemeente Den Haag en Politie) voert momenteel een pilot uit en test daar een Europees systeem. Drie sensoren op strategische plekken in de stad bestrijken ongeveer 60% van het luchtruim. Begin dit jaar is een vierde sensor toegevoegd, waardoor het detectiebereik verbeterd wordt. Het ministerie van Infrastructuur & Waterstat heeft zich inmiddels aangesloten bij deze pilot. Dit is de tweede grote partner naast de Defensie academie waarmee SHIELD een Drone Early Warning System ontwikkeld.

Toekomstige ontwikkelingen en integratie van systemen

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt aan de ontwikkeling van een landelijk netwerk voor dronedetectie, waarbij RF-detectie als eerste technologie wordt ingezet. In de toekomst kan radar worden toegevoegd voor bredere toepassingen, zoals tijdens grote evenementen of om grotere gebieden te dekken. Voor gemeenten die willen weten wat er door hun luchtruim vliegt, is het raadzaam eerst contact op te nemen met het ministerie. Voorlopig blijft RF-detectie de meest geschikte optie voor gemeentelijke toepassingen.

Samenvatting

Dronedetectie is essentieel voor het waarborgen van de openbare veiligheid en privacy in stedelijke gebieden. Verschillende systemen, zoals radar, RF-detectie, akoestische en visuele systemen, worden ingezet om drones op te sporen. RF-detectie is op dit moment de meest kostenbesparende en efficiënte oplossing voor gemeenten die willen weten wat er boven hun grondgebied vliegt. Dit systeem biedt namelijk gedetailleerde informatie over de drones en hun bewegingen, zonder de complexe en dure infrastructuur van andere technologieën. De komende jaren zal RF-detectie naar verwachting een steeds belangrijkere rol spelen in de bescherming van luchtruimen in Nederland, met een landelijk netwerk als mogelijk doel.