Amsterdam zet in op innovatieve nudging technieken

Al geruime tijd zet de Gemeente Amsterdam zich in om de overlast van drugsdealers in steegjes op de Wallen tegen te gaan. Onderdeel van deze aanpak is het slim inzetten van technologie, het aanpassen van de fysieke ruimte en nudgingtechnieken om dealers te ontmoedigen. Afgelopen donderdag deelden Ilse van Eck en Daan Groenink tijdens de Smart Safety & Security Talk openhartig hun ervaringen met collega’s van de politie en andere gemeenten.

Cameratoezicht: Niet altijd effectief

Hoewel cameratoezicht op het eerste gezicht een logische oplossing lijkt, bleek het in de praktijk niet altijd effectief. Drugsdealers kunnen namelijk alleen op heterdaad worden opgepakt, waardoor camera’s slechts beperkt nut hebben. Daarnaast is cameratoezicht een vrij invasieve maatregel, en om die reden is de gemeente hier voorzichtig mee. Om een zorgvuldige afweging te maken, hanteert de Gemeente Amsterdam de TADA-waarden, een ethisch kader dat onder andere focust op privacy, transparantie en controle over data. https://tada.city/

Zintuiglijke interventies

In samenwerking met bewoners, de politie en andere belanghebbenden heeft de gemeente verschillende interventies ontwikkeld die zich richten op het fysiek ongemakkelijk maken van de omgeving voor drugsdealers. Dit proces leidde tot een scala aan creatieve oplossingen, elk gericht op een ander zintuig:

• Plantenbakken met watersproeiers: Dit idee werd geopperd om ongemak te creëren, maar werd uiteindelijk niet verder ontwikkeld vanwege de kans op salmonella.
• Hobbeltegels: Ongelijke tegels zorgen ervoor dat het onaangenaam is om lang stil te staan. Dit bleek effectief, aangezien dealers zich verplaatsten naar plekken zonder deze tegels.
• Kleine spikes op trappen: Deze spikes zijn ontworpen om het zitten te ontmoedigen zonder het lopen te belemmeren. Deze oplossing is zover om getest te worden.
• Verlichting en geluid: Verschillende soorten verlichting, mogelijk in combinatie met kunst, zijn getest. Ook vogelgeluiden uit luidsprekers, die suggereren dat het bijna ochtend is, bleken een interessante benadering.

Richten op de markt, niet alleen de dealer

Naast interventies gericht op de fysieke omgeving, heeft de gemeente ook een campagne opgezet die zich richt op de gebruikers van drugs. Hoewel het aantal drugsdealers in het gebied afnam, bleef de overlast voor bewoners grotendeels onveranderd. Dit onderstreept dat de problemen op de Wallen niet alleen draaien om het dealen, maar ook om de bezoekers en kopers van drugs.

Democratische borging in ontwerp- en besluitvormingsproces

Een belangrijk onderdeel van het programma was het betrekken van buurtbewoners in het ontwerpproces. De gemeente zette sterk in op democratische borging om ervoor te zorgen dat de oplossingen breed gedragen werden. Onlangs nam de gemeenteraad echter een motie aan die ‘vijandige architectuur’ in de openbare ruimte verbiedt. Deze motie, oorspronkelijk bedoeld om het moeilijker te maken voor daklozen om op bankjes te slapen door bijvoorbeeld extra armleuningen te plaatsen, heeft onbedoeld ook gevolgen voor de interventies tegen drugsdealers. We moeten ons bewust zijn dat de democratische borging op zowel het ontwerpproces als op het besluitvormingsproces georganiseerd wordt. In de praktijk kan het namelijk voorkomen dat er in beide processen iets anders besloten wordt.

Conclusies

Enkele belangrijke lessen uit dit programma zijn:

• Er kan veel meer worden bereikt met technologie dan alleen door cameratoezicht. Innovatieve interventies die meerdere zintuigen aanspreken, kunnen effectief zijn.
• Democratische borging is essentieel. Het betrekken van bewoners bij het ontwerpproces zorgt voor een bredere acceptatie van maatregelen in de openbare ruimte. Let wel dat dit voor zowel de ontwerpfase als in het besluitvormingsproces geborgd wordt.
• Om overlast effectief tegen te gaan, is het van belang om je niet alleen op de dealers te richten, maar op alle stakeholders, zoals bezoekers, organisaties, en ondernemers. Daarbij moeten zorg, handhaving en de openbare ruimte ook worden meegenomen.
• Wees voorbereid op een waterbedeffect, waarbij problemen zich verplaatsen naar andere locaties. Het is belangrijk om hierop in te spelen met flexibele maatregelen.

Steeds meer gemeenten experimenteren met nudgingtechnieken en sensoren om gedrag in de openbare ruimte te beïnvloeden. Deze ontwikkelingen worden met grote belangstelling gevolgd. Heb je vragen over deze aanpak of wil je meer weten? Neem gerust contact op via [email protected].

iStock credit: TanyaSv