Meten is weten: inzichten uit innovatieve druktemetingen in Den Haag
De Smart Safety & Security Talk van 20 februari 2025 stond in het teken van crowd management, waarbij Jochum Buchener, Use Case Manager Innovatie en Smart City bij de gemeente Den Haag, de resultaten deelde van een experiment met verschillende meetmethoden. Steeds meer gemeenten werken aan het optimaliseren van crowd management om drukte beter te reguleren en de veiligheid te waarborgen. In 2024 voerde Den Haag tests uit met diverse meetinstrumenten om drukte op locaties zoals het strand en bij evenementen in kaart te brengen. De inzichten uit dit experiment zijn niet alleen waardevol voor Den Haag, maar kunnen ook andere gemeenten helpen bij het verfijnen van hun aanpak.
Druktemetingen: uitdagingen, validatie en toepassing in beleid
De eerste stap in het proces was het verzamelen van data via verschillende bronnen, zoals sensoren, enquêtes en publieke databronnen (bijvoorbeeld de landelijke NPR-database over parkeren). Omdat druktemetingen gevoelig kunnen liggen op het gebied van privacy en ethiek, is een zorgvuldige aanpak essentieel. Dit betekent dat in sommige gevallen maatregelen zoals een Data Protection Impact Assessment (DPIA) nodig kunnen zijn. Het is echter belangrijk om eerst te onderzoeken of een DPIA noodzakelijk is, voordat dit als een vaste vereiste wordt beschouwd. Daarnaast is transparantie over welke data wordt verzameld en hoe deze wordt gebruikt cruciaal. De landelijke richtlijnen voor sensorcommunicatie bieden hierbij houvast.
Het analyseren en valideren van de verzamelde data is een continu proces. Na enkele jaren van dataverzameling bleek bijvoorbeeld dat marktkramen soms voor sensoren stonden, waardoor onterecht hoge drukte werd geregistreerd. Daarnaast verschillen meetmethoden in aanpak: sommige meten mobiele telefoons, andere tellen mensen die een lijn passeren of registreren parkeeracties. Hierdoor is het vergelijken van methoden en het voorspellen van toekomstige drukte een uitdaging.
Om een goed beeld te krijgen van de effectiviteit van de verschillende methoden, worden metingen vergeleken op basis van relatieve drukte op eenzelfde locatie, zoals het strand van Scheveningen. De resultaten worden gevalideerd aan de hand van de drukste momenten volgens menselijke waarnemers. Uit metingen gedurende de hele zomer blijkt dat veel methoden dezelfde pieken in drukte detecteren. De volgende stap is om deze inzichten om te zetten in beleid en een continu lerende, data-gedreven aanpak te hanteren.
Bij de keuze van een meetmethode spelen de volgende vragen een belangrijke rol:
- Hoe effectief is de techniek?
- Hoe complex is de implementatie?
- Is de oplossing schaalbaar en breder inzetbaar?
Vergelijking van meetmethoden voor druktemetingen
- Vulgraad parkeergarages
- Gemeente Den Haag vraagt commerciële parkeergarages om hun data te delen.
- In samenwerking met TU Delft zijn verschillende voorspelmodellen getest om drukte beter te voorspellen.
- Er wordt verder geëxperimenteerd met deze modellen, waarbij meer dan 20 factoren meespelen in de voorspelling van drukte.
- De implementatie is relatief eenvoudig, omdat er al een landelijke parkeerdatabase beschikbaar is.
- Beperkingen: Niet schaalbaar, omdat er fysiek een parkeergarage aanwezig moet zijn.
- Druktebeeld via camera’s met looplijn
- Camera’s registreren hoeveel mensen een bepaalde lijn passeren.
- De techniek is effectief en breed opschaalbaar.
- Uitdagingen: Het ophangen van camera’s is organisatorisch complex en wordt beperkt door regelgeving.
- GSM-data via databrokers (bijv. Resono)
- Geeft een actueel en accuraat beeld van drukte op basis van mobiele apparaten.
- De data is relatief gericht en technisch goed toepasbaar voor analyses.
- Resono-data is een specifieke variant hiervan en zeer eenvoudig te implementeren en goed schaalbaar.
- Uitdagingen: Niet elke gemeente wil data kopen vanwege ethische en morele overwegingen. Hoewel de data geanonimiseerd is, blijft privacy een gevoelig punt.
- Crowdscan (radiogolven)
- Werkt met kastjes in de openbare ruimte die relatieve drukte meten.
- Voor nauwkeurige metingen is een nulmeting en kalibratie nodig; hoe beter de training, hoe accurater de data.
- Privacyvriendelijk en eenvoudig te implementeren, binnen één dag operationeel.
- Beperkingen: De techniek geeft geen exacte aantallen, wat minder bruikbaar is voor economische analyses.
- Kan worden geïntegreerd met een digitale kaart en snel worden ingezet, bijvoorbeeld aan dranghekken.
- Deelscootermobiliteit als indicator
- Er wordt gekeken of het gebruik van deelscooters een indicatie kan geven van drukte.
- Beperkingen: Momenteel minst betrouwbaar en nog maar beperkt getest.
- Openbaar vervoerdata (bussen en trams)
- Geeft inzicht in drukte binnen de stad, bijvoorbeeld via OV-gebruik.
- Dit jaar wordt geëxperimenteerd met het voorspellen van piekmomenten in trams tijdens drukke periodes.
Betrouwbaarheid en correlaties
Uit een analyse met medewerkers in het veld blijkt dat de Resono-data, parkeergarages en Crowdscan Zuid goed presteren. De onderlinge correlaties tussen deze bronnen tonen een sterke samenhang, wat wijst op een betrouwbare en consistente meting van drukte en mobiliteit.
Daarnaast laten AI-technologie (camera rond de pier) en Crowdscan Noord en Midden redelijke correlaties zien. Wel zijn er prestatieverschillen tussen de maanden september en oktober, wat verdere analyse vereist.
Inzichten en toekomst
- Validatie van data moet altijd gebeuren alvorens er conclusies getrokken kunnen worden.
- Stabiliteit in methoden en technieken groeit. Combineren van meerdere meetmethoden of het ‘middelen’ van algoritmen kan de nauwkeurigheid verbeteren.
- Samenwerking via de Impact Coalitie Safety & Security helpt om experimenten sneller te vertalen naar bruikbare inzichten.
De volgende stap is om de inzichten uit deze metingen om te zetten in beleid en een continu lerende, data-gedreven aanpak te hanteren.
Lees HIER de presentatie van Jochum Buchener